Brzmi kusząco: polski kupiec kupuje tani jacht w USA. Następnie chce go sprowadzić do Polski. Tutaj szybko następuje rozczarowanie: Polska wymaga podatku importowego. O co w tym wszystkim chodzi i co należy wziąć pod uwagę?

Ogólnie rzecz biorąc: jeśli osoba mieszkająca w UE, w naszym przykładzie kupujący z Polski, kupuje łódź w kraju spoza UE, a następnie importuje ją do UE, np. do Polski, powstaje tzw. cło importowe.

Wysokość cła importowego zależy od rodzaju i wielkości łodzi/jachtu

Powodem tego jest to, że z definicji w tym przypadku mamy do czynienia z transakcją celną (dokładniej: transakcją importową). Wysokość cła importowego zależy od rodzaju i wielkości łodzi/jachtu i wynosi od 1,7 do 2,7 proc. cła.

Do tego dochodzi podatek od sprzedaży importowej, ale nie jest to przedmiotem dyskusji, ponieważ zgodnie z Dyrektywą Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej łodzie przeznaczone do użytku na terenie państw członkowskich Unii Europejskiej (rynek wewnętrzny) oraz przez osoby tam zamieszkałe muszą znajdować się w swobodnym obrocie dla celów podatkowych.

Do umorzenia należności celnych wymaga się tzw. świadectwa przewozowego

I odwrotnie, oznacza to, że za każdą łódź stale używaną w UE, podatek VAT trzeba zapłacić przynajmniej raz w państwie członkowskim UE.

Stosowana tutaj stopa celna nie ma zastosowania, jeśli jacht zbudowano w kraju, z którym UE zawarła umowę o zwolnieniu celnym. Tak jest na przykład w przypadku takich krajów jak Turcja, Norwegia czy Szwajcaria. Ważne jest, aby pamiętać, że wymagany jest dowód na to.

Do zwolnienia z ceł wymaga się tzw. świadectwo przewozowe EUR1 , które można wykorzystać do ubiegania się o świadczenia celne od krajów importujących, z którymi UE zawarła umowę o wolnym handlu lub preferencyjną umowę handlową.

Świadectwo pochodzenia to dokument zawsze towarzyszący przesyłkom w międzynarodowym obrocie towarowym. Z zasady wystawia je eksporter, ale tak naprawdę „pracuje” dopiero w kraju importu, gdzie pomaga obniżyć wysokość należnego cła. Co więcej w niektórych przypadkach bez świadectwa pochodzenia w ogóle niemożliwe jest dokonanie odprawy celnej!!!

Znajomość rodzajów świadectw pochodzenia i reguł ich legalizacji wydaje się więc wiedzą niezbędną nie tylko dla eksporterów, ale również importerów i agencji celnych.

Świadectwo pochodzenia (przewozowe) EUR.1

W Polsce świadectwa EUR.1 legalizują wybrane Urzędy Celne i to właśnie organowi celnemu eksporter musi udowodnić, że eksportowany towar spełnia kryteria określone w konkretnej umowie o wolnym handlu. Fakt, że każda z tych umów ma własne reguły to jedynie czubek lodowej góry. Trzeba jeszcze pamiętać, że reguły ustalania pochodzenia towarów są różne dla różnych towarów (dla różnych kodów celnych CN). Kto zna objętość taryfy celnej ten wie o czym w tej chwili piszę. Jakby tego było mało, to nasze urzędy celne nie mają wypracowanego jednolitego sposobu postępowania przy legalizacji jakichkolwiek świadectw pochodzenia. W niektórych można dokument uzyskać łatwiej niż w innych. Trzeba jednak od czegoś zacząć, niezależnie czy chcemy załatwić sprawę w Białymstoku, Rzepinie czy Łodzi. Co do zasady zawsze zaczynamy od przedstawienia „deklaracji dostawcy”, I tak:

• Producent towaru przedstawia opis procesu produkcyjnego wraz z oświadczeniem o procentowym udziale surowców (materiałów) pochodzących z UE. Dla użytych surowców (materiałów) należy przedstawić „deklaracje dostawców”, wraz z fakturami zakupowymi;
• Pośrednik przedstawia faktury zakupowe za eksportowany towar wraz z „deklaracją dostawcy” otrzymaną od firmy która towar sprzedała;

W urzędzie celnym znajduje się punkt informacyjny, w którym można uzyskać ogólne pytania od osób prywatnych

Wymagany jest również odpowiedni certyfikat producenta ze stoczni. Ważne: już przed faktycznym importem łodzi wszystkie formalności muszą być do końca wyjaśnione.

Jeżeli przywóz musi zostać zgłoszony w pierwszym kraju, do którego się uda, procedura celna może odbyć się w późniejszym miejscu użytkowania

Ze Stanami Zjednoczonymi (jak również z niektórymi innymi krajami) nie została zawarta odpowiednia umowa o ułatwieniach celnych. W powyższym przykładzie (zakup jachtu w USA przez obywatela UE mieszkającego w Polsce i przewiezienie jachtu do Polski) cło nie jest więc zwolnione.

Ogólnie rzecz biorąc, przy imporcie łodzi/jachtu: zawsze należy ją zadeklarować w pierwszym kraju UE, do którego dociera się drogą morską (lub lądową). Właściwą procedurę celną można przeprowadzić albo na granicy, albo tam, gdzie łódź będzie później używana (tzw. procedura spedycyjna T1).

Uwaga: łódź/jacht może zostać odprawiona celnie tylko tam, gdzie „fizycznie” faktycznie się znajduje. Na przykład tylko łódź, która znajduje się lub powinna znajdować się w Polsce, może również przejść odprawę celną w Polsce. Wiek i czas oddania łodzi/jachtu do eksploatacji nie grają tu roli.

Za mienie przesiedleńcze nie trzeba płacić cła importowego

Zarówno Polacy powracający do Polski z państw trzecich, jak i obywatele państw obcych, którzy przenoszą swoje miejsce zamieszkania z państwa trzeciego na terytorium Polski, mogą korzystać ze zwolnienia z należności celnych przywozowych ich mienia osobistego na podstawie art. 3-11 rozporządzenia Rady (WE) nr 1186/2009 z dnia 16 listopada 2009 r. ustanawiającego wspólnotowy system zwolnień celnych (Dz. Urz. WE nr L 324 z 10.12.2009, str. 23), po spełnieniu przesłanek określonych w tych przepisach.

Zwolnione z należności celnych przywozowych jest mienie osobiste przywożone przez osoby fizyczne, przenoszące swoje miejsce zamieszkania z państwa trzeciego na obszar celny Unii Europejskiej.

„Mienie osobiste” oznacza każde mienie przeznaczone na własny użytek osób zainteresowanych lub do zaspokojenia potrzeb ich gospodarstw domowych.

Mienie osobiste tworzą w szczególności:

• majątek ruchomy gospodarstwa domowego,
• rowery i motocykle, prywatne pojazdy mechaniczne i przyczepy do nich, przyczepy campingowe, łodzie wycieczkowe i prywatne samoloty.

Dobytek gospodarstwa domowego właściwy dla zwykłych potrzeb rodziny, zwierzęta domowe i zwierzęta wierzchowe, jak również przenośne instrumenty i sprzęt potrzebny do wykonywania przez osobę zainteresowaną rzemiosła lub zawodu, również stanowią „mienie osobiste”. Mienie osobiste nie może mieć takiego charakteru bądź ilości, która wskazywałaby, że przywozi się je w celach handlowych.

Posiadanie mienia przez 6 miesięcy w miejscu poprzedniego zamieszkania

Osoba wnioskująca o zwolnienie np. jachtu przywożonego w ramach jej mienia osobistego powinna być w posiadaniu jachtu przez ww. okres w kraju, z którego przenosi swoje miejsce zamieszkania. Oznacza to, że zwolnienie z należności celnych przywozowych nie ogranicza się wyłącznie do rzeczy będących własnością osoby zainteresowanej przez co najmniej sześć miesięcy poprzedzających zmianę miejsca zamieszkania, ale również do rzeczy, nad którym wykonuje ona władztwo skuteczne i rzeczywiste.

Przykładowo, zwolnienie z należności celnych przywozowych można zastosować w odniesieniu do jachtu posiadanego i używanego, zarówno do celów służbowych jak i prywatnych.

Używanie mienia przez 6 miesięcy w miejscu poprzedniego zamieszkania

W celu wykazania się używaniem przywożonych towarów (z wyłączeniem towarów przeznaczonych do konsumpcji) przez okres co najmniej sześciu miesięcy poprzedzających zmianę miejsca zamieszkania w miejscu poprzedniego zamieszkania osoba zainteresowana może np. przedłożyć faktury zakupu przywożonych towarów albo rachunki za ich naprawę, konserwację lub inne dokumenty świadczące o używaniu przez nią tych towarów przez ww. okres.

W odniesieniu do prywatnych jachtów, dokumentem potwierdzającym używanie jachtu w poprzednim miejscu zamieszkania przez osobę przesiedlającą się przez wymagany sześciomiesięczny okres będzie np. dowód rejestracyjny jachtu wystawiony na nazwisko tej osoby. Z zasady bowiem, osoba zainteresowana powinna przedłożyć organowi celnemu dowód potwierdzający przez właściwe organy państwa trzeciego, że pojazd, o zwolnienie z należności celnych przywozowych którego wnosi, dopuszczono do ruchu w tym państwie. Jedynie w przypadku, w którym przedstawienie takiego dokumentu nie jest możliwe, np. z uwagi na to, że w danym państwie nie istnieje obowiązek dopuszczenia do ruchu takiego pojazdu, można udowodnić jego użytkowanie w inny skuteczny sposób. Osoba wnioskująca o zwolnienie takiego pojazdu powinna przedstawić organowi celnemu inny dowód potwierdzający jego używanie przez wymagany okres.

Nie stosuje się zwolnienia z należności celnych przywozowych do jachtu zakupionego w państwie trzecim „w drodze powrotnej”.

Szczególnie uzasadniona okoliczność

Za szczególnie uzasadnioną okoliczność można uznać np. wyjątkowe, nieprzewidywalne okoliczności, na które osoba zainteresowana nie miała wpływu, przypadki występowania siły wyższej, względy natury politycznej i tym podobne szczególnie wyjątkowe zdarzenia, które uniemożliwiły dalsze zamieszkiwanie, a co za tym idzie – używanie składników mienia osobistego osoby zainteresowanej w państwie trzecim, i które spowodowały konieczność przyjazdu tej osoby na do Polski.

Nieprzerwane zamieszkiwanie poza Unią Europejską przez 12 miesięcy

Kolejnym z warunków jest nieprzerwane zamieszkiwania przez osobę przesiedlającą się  poza Unią Europejską przez okres co najmniej dwunastu miesięcy.

W celu udokumentowania co najmniej dwunastomiesięcznego nieprzerwanego okresu zamieszkiwania poza Unią Europejską osoba przesiedlającą się z kraju trzeciego może przedłożyć organowi celnemu wszelkie wiarygodne dokumenty potwierdzające ten fakt, np. umowę o pracę, umowę najmu mieszkania, rachunki za gaz, energię elektryczną, itp.

Warunku posiadania miejsca zamieszkania poza obszarem celnym Unii Europejskiej przez nieprzerwany okres dwunastu miesięcy poprzedzających przesiedlenie się osoby zainteresowanej nie narusza się, jeżeli osoba zainteresowana, posiadając w tym okresie miejsce zamieszkania poza obszarem Unii Europejskiej, opuściła to miejsce czasowo (czy to w celach turystycznych, czy też w związku z wykonywaną pracą), o ile przez cały ten okres jej centrum życiowe ciągle znajdowało się w tym miejscu. Niemniej jednak długość okresu przebywania poza miejscem zamieszkania w państwie trzecim nie może być taka, żeby wzbudzać wątpliwości, gdzie faktycznie znajduje się centrum życiowe osoby zainteresowanej.

Przeniesienia miejsca zamieszkania do Polski i 12-miesięczny termin na przywóz mienia

W celu udowodnienia, że osoba przesiedlająca się przenosi swoje miejsce zamieszkania do Polski może przykładowo przedłożyć organom celnym kartę czasowego pobytu, dokument potwierdzający zameldowanie w kraju, umowę o pracę, umowę najmu mieszkania, itp. dokumenty świadczące o wyborze miejsca zamieszkania w Polsce.

Warunek zwolnienia celnego związany z „przesiedleniem” nie spełnia się w przypadku, gdy w oparciu o okoliczności sprawy można uznać, że osoba ubiegająca się o zwolnienie miała w tym samym czasie więcej niż jedno miejsce zamieszkania, tzn. nowe w Polsce i dotychczasowe w państwie trzecim. Przesiedlenie nie może stanowić czynności pozornej, bowiem zwolnienie z należności celnych przywozowych może mieć miejsce jedynie wówczas, jeżeli osoba przesiedlająca się dokonała fizycznego aktu przeniesienia z państwa trzeciego do Polski, czyli ma miejsce zamieszkania w Polsce i tu użytkuje w życiu codziennym sprowadzone przez siebie towary.

Za wyjątkiem szczególnych przypadków mienie osobiste można dopuścić do obrotu w kilku oddzielnych partiach w ciągu dwunastu miesięcy od daty ustalenia przez osobę przesiedlającą się miejsca zamieszkania w Polsce. Ustalenie miejsca zamieszkania wiąże się z faktycznym osiedleniem się osoby w Polsce. Chodzi tu o dokonanie przez osobę przesiedlającą się wszelkich czynności mających na celu zorganizowanie jej miejsca zamieszkania w Polsce.

 Warunek nieodstępowania

Zwolnienia rzeczy przywożonych w ramach tzw. mienia przesiedlenia udziela się pod warunkiem ich nieodstępowania przez okres 12 miesięcy od dnia ich objęcia procedurą dopuszczenia do obrotu. W przypadku naruszenia tego warunku powstaje obowiązek uiszczenia należności celnych przywozowych według rodzaju rzeczy i wartości celnej ustalonej lub przyjętej w tym dniu przez organ celny.

Przez pojęcie „nieodstępowania” należy rozumieć nie tylko przeniesienie własności towaru, lecz również każde jego oddanie we władztwo osób trzecich na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze, na podstawie której towar oddano do używania lub korzystania innemu podmiotowi.

Wcześniejszy przywóz mienia do Polski

Mienie osobiste dopuszczone do obrotu można zwolnić z należności celnych przywozowych, zanim osoba przesiedlająca się ustali swoje miejsce zamieszkania w Polsce, pod warunkiem że osoba ta zobowiąże się do faktycznego ustalenia tu swojego miejsca zamieszkania w terminie sześciu miesięcy. Działaniom takim towarzyszy zabezpieczenie (w praktyce w wysokości należności celno-podatkowych od przywożonego towaru), którego forma i wysokość określane przez organy celne. W tym przypadku sześciomiesięczny okres posiadania oraz używania w państwie trzecim tak przywożonego mienia osobistego liczy się od daty, kiedy mienie osobiste wprowadzono do Polski.

Istnieje możliwość zwolnienia z należności przywozowych mienia osobistego osoby przenoszącej swoje miejsce zamieszkania w przypadku, gdy osoba ta zobowiąże się w ww. terminie do faktycznego ustalenia swojego miejsca zamieszkania w Polsce.

Obowiązek wypełniania formalności celnych

Aby przywożone do wykorzystania w Polsce mienie osobiste przez osoby przenoszące swoje miejsce zamieszkania z państw trzecich do Polski zwolnić z należności celnych przywozowych, to należy je zgłosić organowi celnemu na terytorium Polski do procedury dopuszczenia do obrotu.

Co do zasady, wniosek o zwolnienie z należności celnych składa się w chwili dokonywania zgłoszenia celnego. Dlatego właściwym organem, który rozstrzyga, czy w danym przypadku należy zastosować zwolnienie celne jest ten organ celny, który przyjmuje to zgłoszenie.

Należy przy tym podkreślić, że w tym przypadku przywożone z państw trzecich mienie osobiste (w tym również łodzie) może się przemieścić wewnątrz UE jedynie pod dozorem celnym w ramach procedury tranzytu.

Zgłoszenie do procedury tranzytu wymaga przesłania zgłoszenia do unijnego systemu tranzytowego NCTS oraz złożenia zabezpieczenia w wysokości należności celnych i podatkowych ciążących na towarze. W myśl unijnych przepisów prawa celnego zgłoszenie przyjmuje się wyłącznie w formie elektronicznej.

Do zgłoszenia celnego mienia osobistego do procedury dopuszczenia do obrotu zawierającego wniosek o zwolnienie z należności celnych przywozowych należy dołączyć spis przywożonych rzeczy w zestawieniu ilościowym i wartościowym, sporządzony w dwóch egzemplarzach.

Dokumentowanie spełnienia przesłanek do zwolnienia z należności celnych przywozowych

Należy podkreślić, iż dokonując zgłoszenia celnego mienia osobistego z wnioskiem o zastosowanie zwolnienia z należności celnych przywozowych osoba zainteresowana powinna przedłożyć dowody potwierdzające spełnienie przesłanek do zastosowania przedmiotowego zwolnienia celnego.

W każdym przypadku sprawa ocenia indywidualnie. Kwestię, czy spełniono przesłanki uprawniające do zastosowania zwolnienia z należności celnych przywozowych rozstrzyga właściwy w sprawie organ celny. Bierze on pod uwagę stan faktyczny i prawny sprawy oraz załączone dokumenty.

Odrębną od zwolnień celnych kwestię stanowią zwolnienia od podatku akcyzowego i VAT. Stosowanie zwolnień towarów z należności celnych przywozowych nie pociąga bowiem za sobą w sposób automatyczny stosowania zwolnień od tych podatków.

Najczęściej stosowaną procedurą celną dla łodzi jest tzw. czasowy bezcłowy import

Całkowicie niezależne jest to, gdzie (w jakim kraju) łódź / jacht wyprodukowano. Jeżeli odpowiednie dowody przedłożono, sprawdzono i zaakceptowały je władze (lub w przypadku możliwej do zweryfikowania zapłaty cła), urząd celny wystawia odpowiednie świadectwo odprawy celnej, z którym łódź/jacht można wwieźć.

Najbardziej powszechną i typową ze wszystkich operacji celnych związanych z łodziami jest tzw. „tymczasowy import bezcłowy”. Występuje, gdy osoba mieszkająca poza UE chce jedynie korzystać z łodzi w kraju UE przez dłuższy okres czasu.

Dzieje się tak na przykład wtedy, gdy osoba mieszkająca poza UE chce umieścić swoją łódź w porcie na polskim wybrzeżu. W takim przypadku nie trzeba płacić żadnych należności celnych przywozowych.

Warunek: jacht nie może pozostawać na terenie UE w nieskończoność

Powód: jest to tzw. tymczasowy import bezcłowy. Warunkiem jest, aby łódź/jacht nie pozostawała na terenie UE na czas nieokreślony. Czasy pobytu, które należy zatwierdzić, różnią się w zależności od kraju i należy o nie zapytać w urzędzie celnym w ramach powyższych kontaktów. W krajach UE prawie wszędzie jest to 18 miesięcy.

W tym czasie jednak łódź/jacht podlega (polskiemu) dozorowi celnemu. Oznacza to, że w ciągu 18 miesięcy należy „wyjechać z kraju” i zaraz potem ponownie „wjechać do kraju” – tak aby okres zaczął się od nowa. Uwaga: zgłoszenie wyjazdu i ponowne wejście powinno być możliwe do udowodnienia (dokumenty, dziennik pokładowy).

Jeśli jacht znajdował się poza UE przez ponad trzy lata, można go zadeklarować jako zwrot podlegający ocleniu

I odwrotnie (na przykład łódź stacjonowała poza UE przez ponad trzy lata, być może dlatego, że znajdowała się w USA lub dlatego, że właściciel odbywał dłuższy rejs dookoła świata), cła przywozowe można naliczyć, gdy wróci do UE.

Powód: w tym przypadku łódź / jacht deklarowano jako – zgodnie z prawem celnym – zwrócony towar, który nie jest już wolny od cła i podatku.

Jedynym sposobem na uniknięcie tego uciążliwego obowiązku jest zawinięcie jachtu do portu kraju UE w tym czasie. (Uwaga: oficjalne potwierdzenie przez władze portu!).